Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2017

Όταν η γελοιογράφοι σπέρνουν την κατάθλιψη...

Πολλές φορές διακρίνουμε τα "λόγια" από τα "έργα" απορρίπτοντας τους πολυλογάδες και θαυμάζοντας τους δημιουργικούς ανθρώπους. Κι όμως: Η γλώσσα, ο λόγος, οι λέξεις, μπορούν να γίνουν μέσο για να κάνουμε πράγματα! Ενάρετα ή αμαρτωλά... Ο θυμόσοφος λαός μας το έχει έξοχα κωδικοποιήσει: Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει!

Διαβάζοντας διάφορα άρθρα κατά καιρούς από ανθρώπους που εκτιμώ διαπιστώνω μια τάση να απευθύνονται όλοι στο λαό είτε για να τον ενημερώσουν για το πλήρες αδιέξοδο είτε για να τον εξορκίσουν να κάνει κάτι (το τι σπανίως το λένε το πώς ποτέ δεν το αποκαλύπτουν...). Περιγράφουν με τα πιο μελανά χρώματα την πραγματικότητα και μετά σιωπή... Διερωτώμαι: Άραγε, έχουν συναίσθηση ότι απλώς διασπείρουν την κατάθλιψή τους χωρίς καν να αναρωτιούνται γιατί τους δίνουν βήμα τα μέσα εκείνα που κατά τεκμήριο ενορχήστρωσαν τη σημερινή εθνική μας κακοφωνία;

Το πράγμα παίρνει άλλη διάσταση όταν τέτοια πρόσωπα είναι ταγμένα για χρόνια στην υπηρεσία του εθνικού μας χαμόγελου. Μιλώ για τους γελοιογράφους... Πρόσωπα που έχουν αποδείξει ότι μπορούν να σπάσουν ακόμη και το απόλυτο σκοτάδι δημιουργώντας χαραμάδες φωτός με τις γελοιoγραφίες τους. Έχουν μεγάλη ευθύνη αυτά τα πρόσωπα διότι κρατούν στο χέρι τους κυριολεκτικά το μόνο όπλο που απέμεινε στον Έλληνα: το χαμόγελο...

Κανένας πόλεμος δεν κερδίζεται από τους "αδύνατους" παρά μόνο "με το χαμόγελο στα χείλη"! Πόσο μάλλον ο ψυχολογικός πόλεμος που υφίσταται η χώρα και ο λαός μας εδώ και χρόνια. Προσωπικά οριοθετώ την εκκίνησή του στο 1999, τη χρονιά του παλλαϊκού ΟΧΙ στον εξευτελισμό της ελληνικής αξιοπρέπειας με την παράδοση Οτσαλάν και την παροχή διευκολύνσεων για τον ανηλεή βομβαρδισμό του αδελφού Σερβικού λαού. Από τότε μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο που βλέπουμε έκτοτε να υλοποιούν τα σύγχρονα SS των χρηματοσυμμοριτών. Κι ο λαός μας, με όσο χαμόγελο του έχει απομείνει στα χείλη, συνεχίζει τα ΟΧΙ του! Με ορόσημα το ΟΧΙ των Κυπρίων το 2004 και ημών των Ελλαδιτών το 2015!

Όμως, για να κάνω κατανοητή την κριτική που επιθυμώ να απευθύνω στους γελοιγράφους μας, χρειάζεται μια επισήμανση που αφορά τη λειτουργία του λόγου ως μέσου για να κάνουμε πράγματα: Ο Ώστιν ανέλυσε πρώτος, στο "How to do things with words", ένα κλασικό βιβλίο της φιλοσοφίας του εικοστού αιώνα, την πρακτική διάσταση του ίδιου του λόγου -τους λόγους που οι ίδιοι είναι έργα. Όταν υποσχόμαστε, όταν ορκιζόμαστε, όταν διατάσσουμε, προειδοποιούμε, στοιχηματίζουμε... δεν περιγράφουμε αλλά πράττουμε, δεν αποτυπώνουμε ένα πράγμα, αληθώς ή ψευδώς, αλλά κάνουμε, παράγουμε ένα πράγμα, εύστοχα ή άστοχα.

Η πρακτική (εκ της πράξεως) αυτή διάσταση του λόγου τον καθιστά, όταν πληρούνται συγκεκριμένες συνθήκες, "επιτελεστικό". Δηλαδή, λόγο με τον οποίο κάνουμε πράγματα.
Υπάρχουν, βεβαίως, μορφές λόγου των οποίων η επιτελεστική διάσταση είναι πασίδηλη και παγκοίνως γνωστή. Κατεξοχήν τέτοιος ο λόγος του Νόμου είτε κανονιστικός είτε δικανικός. Όπως και ο λόγος της Εκτελεστικής Εξουσίας όπως μαρτυρεί και το όνομά της. Άλλες φορές πάλι, ο επιτελεστικός λόγος λαμβάνει τεχνολογική μορφή. Χαρακτηριστική η περίπτωση του λογισμικού, το ψηφιακού επιτελεστικού λόγου. Κάποιες άλλες φορές, ο επιτελεστικός λόγος εκφέρεται καλλιτεχνικά: ως εικαστικό έργο, ποίημα, μυθιστόρημα, γελοιογραφία.


Θα πρέπει κάποιος να έχει θητεύσει σε κάποια μορφή επιτελεστικού λόγου για να συνειδητοποιεί τις λεπτές αποχρώσεις μεταξύ της επιτελεστικής και της διαπιστωτικής του διάστασης. Άλλο να κάνω πράγματα με λέξεις, εικόνες, ήχους και άλλο να διαπιστώνω/περιγράφω μια πραγματικότητα (αντικειμενική ή υποκειμενική ή και φανταστική...). Εφόσον για τον "κοινό θνητό" η επιτελεστική διάσταση δεν μπορεί εν τέλει να απομονωθεί από την διαπιστωτική (ιδίως όταν αναφερόμαστε στον καθημερινό λόγο, γραπτό ή προφορικό), ο Ώστιν προσφεύγει στην τριχοτόμηση λεκτικό-ενδολεκτικό-περιλεκτικό, προχωρώντας έτσι σε μια καλά θεμελιωμένη "αλλαγή παραδείγματος", η οποία δεν καταργεί το αρχικό πλαίσιο, αλλά το εντάσσει σε ένα άλλο ευρύτερο, κάτι που θα μπορούσε να ιδωθεί ως πρότυπο για την ορθολογική αλλαγή εννοιολογικών πλαισίων γενικά. Ειδικότερα, εξηγεί ότι με κάθε εκφορά μας επιτελούμε τριών ειδών ενεργήματα: εκφέρουμε φράσεις με σημασία και αναφορά (λεκτικό ενέργημα, όταν, π.χ. πούμε «αυτός το έκανε»), επιτελούμε πάντα κάτι με αυτές (ενδολεκτικό ενέργημα: κατηγορούμε κάποιον ότι το έκανε), και επιφέρουμε και άλλα αποτελέσματα γύρω μας με τις εκφορές μας (περιλεκτικό ενέργημα: καταδικάζεται και φυλακίζεται κάποιος για κάτι).

Μια γελοιογραφική διαπίστωση, μέσα απο τον "παραλογισμό" της, την ανατροπή των συμβατικών κανόνων της λογικής, προκαλεί το γέλιο και δίνει μια θετική διέξοδο στην απόγνωση του δέκτη. Λειτουργεί ως επιτελεστικός ανατρεπτικός λόγος! Γι΄ αυτό και είναι πολύτιμη αυτή η μορφή τέχνης στις μέρες που ζούμε. Ας το έχουν υπόψη τους οι γελοιογράφοι μας και ας βοηθήσουν με τον ενδεδειγμένο τρόπο το λαό να σταθεί στα πόδια του για να κάνει το επόμενο βήμα. Έχουμε χορτάσει από μαύρες αναλύσεις. Φωτεινές χαραμάδες θέλουμε για να καταλάβουμε τι συμβαίνει και να πορευθούμε στο μέλλον. Για να έχουμε μέλλον...